پمپ پریستالتیک

پمپ پریستالتیک، در حوزه های مختلف صنعت از قبیل صنایع غذایی، صنایع پزشکی و تولید دارو، صنایع کشاورزی، صنایع رنگ و بتن، صنایع آب و فاضلاب، صنایع اتمی و نظامی کاربرد دارد. این پمپ، در نمونه ها و اندازه های مختلف ساخته شده است.

ساختار پمپ پریستالتیک

سیستم پمپ پریستالتیک نسبتا ساده است. بنابراین، به راحتی نیز نصب می شود. چند بخش کوچک، ساز و کار این پمپ را تشکیل می دهد، به طوری که اصلی ترین آن، موتور یا همان الکتروموتور است. با توجه به مدل دستگاه، ممکن است در آن از تعدادی رولر یا غلطک، تعدادی کفشک و لوب و همچنین از یک روتور استفاده شده باشد. در قسمت داخلی روتور، یک شلنگ یا لوله به کار رفته است. با به حرکت در آمدن روتور و غلطک ها، فشار وارده بر شلنگ باعث حرکت سیال داخل پمپ و جابه جایی آن می شود. از طرفی، مهم است که به هنگام انتخاب پمپ، به مقاومت شیمیایی آن در برابر سیال مورد نظر، توجه شود.

قسمت اعظم پمپ پریستالتیک peristaltic pump را فولاد ضد زنگ تشکیل می دهد. از این رو، ایجاد اصطکاک بین قسمت های مختلف پمپ، به کمترین میزان رسیده و درنتیجه طول عمر پمپ افزایش می یابد. معمولا برای بدنه پمپ هایی که کاربرد صنعتی دارند، آلیاژ چدن به کار می رود و در مصارف آزمایشگاهی از پلاستیک خشک برای جنس بدنه استفاده می شود.

چگونگی کاکرد پمپ پریستالتیک

به طور کلی، نام پمپ پریستالتیک از کلمه پریستالسیس (peristalsis) گرفته شده است. پریستالسیس، به حرکت دودی مشهور است. به طوری که در سیستم گوارش نیز حرکات دودی وجود دارد. حرکات دودی باعث حرکت پیوسته و موجی شکل مواد غذایی در سیستم گوارش و در نتیجه هضم آن می شود. اصول عملکرد پمپ پریستالتیک نیز به همین شیوه است و بر همین اساس، به این نام، نامگذاری شده است.

بنابراین، در پمپ پریستالتیک، گردش الکتروموتور، غلطک یا رولر را به حرکت می اندازد. وقتی غلطک یا کفشک بر روی شلنگی که در دستگاه به کار رفته است، به گردش درآید، هوای داخل شلنگ به جلو رانده می شود و در نتیجه یک نوع خلاء ایجاد می شود. این خلاء ایجاد شده باعث مکیده شدن سیال می شود. بنابراین، حرکت پیوسته و موجی شکلی که در دستگاه ایجاد می شود، باعث کشیده شدن سیال به داخل شلنگ و در نهایت به جلو راندن آن می شود. از این رو، در پمپ پریستالتیک، امکان تغییر فشار از طریق تنظیم کردن سرعت گردش غلطک و سیالات وجود دارد.

مدل های پمپ پریستالتیک

پمپ پریستالتیک با توجه به دو ویژگی، تقسیم بندی می شود:

• یک ویژگی پمپ پریستالتیک بر اساس نوع فشاری است که در پمپ وارد می شود؛ که به دو گروه فشار قوی و کم فشار تقسیم می شود.

1. پمپ پریستالتیک فشار قوی: در پمپ پریستالتیک فشار قوی، از فشار 1600000 پاسکال استفاده می شود و سیستمی که برای انتقال سیالات استفاده می شود، براساس به کارافتادن کفشک است. در این پمپ ها، برای اینکه از ساییده شدن بخش های بیرونی پمپ جلوگیری شود و هنگام کارکردن، حرارت ایجاد نشود؛ از گریس و مواد روان کننده استفاده می شود. به علاوه، در سیستم این پمپ ها، لوله های تقویت شده به کار رفته است تا فشار زیادی که به هنگام پمپاژ وارد می شود را کنترل کند.

2. پمپ پریستالتیک کم فشار: در پمپ پریستالتیک کم فشار، جهت اتقال سیالات از غلطک استفاده می شود. در این نوع پمپ، فشار بسیار کمی به لوله ها وارد می شود. بنابراین، نیازی به استفاده از لوله های تقویت کننده نیست.

• ویژگی دیگر پمپ پریستالتیک، سیستم انتقال سیالات است. معیار این نوع تقسیم بندی، نوع شلنگی است که در پمپ به کار می رود. این پمپ ها به سه دسته ی: پمپ پریستالتیک تیوپی، پمپ شلنگی و پمپ خارج از مرکز 360 درجه تقسیم می شوند. معمولا، پمپ پریستالتیک شلنگی به دلیل امکان استفاده آن در فشارهای بالا و فشارهای پایین، مورد اقبال بیشتری قرار گرفته است. البته در این پمپ، جهت جلوگیری از سایش تیوپ در فشارهای بالا، از محفظه های پر از روغن استفاده می شود و شلنگ ها و تیوپ های متفاوتی در آن ها به کار گرفته شده است.

کاربرد های پمپ پریستالتیک

پمپ های پریستالتیک، در حوزهای مختلف آزمایشگاهی و صنعتی به کار گرفته می شود. این پمپ ها، در مدل ها و برندهای مختلف تولید می شوند و قابلیت ایجاد تغییر در آن ها وجود دارد. این ویژگی، باعث شده که پمپ ها کاربردهای مختلفی داشته باشند. به طوری که از این پمپ ها در کارخانه های تولیدات مواد خوراکی، کارخانجات صنعتی و شیمیایی و آزمایشگاه ها استفاده می شود. همچنین، از این پمپ ها برای انتقال دارو، انتقال سیالات استریل و حساس مانند خون، انتقال مواد شوینده و مواد منفجره استفاده می شود.

مزایای پمپ پریستالتیک

طراحی خاص پمپ پریستالتیک، مزایا و ویژگی هایی برای آن ایجاد کرده که باعث استفاده بهینه و موثر از آن شده است. از جمله این ویژگی ها می توان به قدرت مکش بالا، تنظیم خودکار پمپ، امکان تغییر سرعت پمپ، بالا بودن میزان دقت به هنگام جا به جایی سیالات، پایین بودن هزینه های تعمیر و سهولت در نگهداری پمپ ها و از همه مهم تر استریل ماندن سیالات و پمپ اشاره کرد. به طور کلی، پمپ های پریستالتیک به گونه ای طراحی شده اند که فقط قسمت داخلی تیوپ در تماس مستقیم با سیالات است و این امر باعث استریل ماندن سیالات و جلوگیری از خوردگی پمپ می شود. بنابراین، پمپ پریستالتیک گزینه بسیار خوبی برای انتقال سیالات خورنده، سیالات استریل، سیالاتی دارای ذرات ساینده و مواد سمی می باشد.